Qoraqalpog‘iston Respublikasi, 2022-yil 14-sentabr. Qoraqalpog‘iston Respublikasining Amudaryo tumanida bir guruh jurnalistlar “"O'zbekistonda Energiya Samarador Qishloq Turar - Joy Binolarni Qurilishni Rivojlantirishga Ko'maklashish" loyihasi doirasida energiya tejovchi texnologiyalar yordamida qurilgan va tomlarida quyosh fotoelektr tizimlari (PV) o‘rnatilgan  ko‘p xonadonli turar-joy binolarining energetik auditida ishtirok etdi.

Oʻzbekiston Respublikasi Qurilish vazirligi, Birlashgan Millatlar Tashkilotining Taraqqiyot Dasturi va Global ekologik fondning (GEF) grant koʻmagida amalga oshirilayotgan loyihaning maqsadi Oʻzbekiston qishloq aholisini atrof-muhitga zarar yetkazmaydigan obodonlashtirilgan va arzon yashash sharoitlari bilan taʼminlashdan iborat. Loyiha O‘zbekistonning jadal rivojlanayotgan qishloq uy-joy qurilish sektorini issiqxona gazlari chiqindilarini kamaytirishni ta’minlovchi yanada barqaror rivojlanish yo‘liga o‘tkazishga qaratilgan.

Bugungi kunda O‘zbekistonda ishlab chiqarilayotgan elektr energiyasining 40 foizi isitish va yoritishga sarflanadi. Bu jarayonda ortiqcha sarflar ko'p bo'lib, ular atmosferaga chiqadigan chiqindilar tufayli atrof-muhitga salbiy ta'sir ko'rsatadi. Masalan, 1 kvadrat metr maydonni isitish uchun O‘zbekistonda o‘rtacha 400 kVt/soat elektr energiyasi iste’mol qilinsa, rivojlangan mamlakatlarda 170 kVt/soat elektr energiyasi iste’mol qilinadi.

"Kundalik hayotda va ishda muqobil energiya manbalari va energiya tejamkor materiallardan faol foydalanish iqlim o'zgarishini sekinlashtiradi va iqtisodiyotga sezilarli foyda keltirishi mumkin. Davlat darajasida binolarni ta'mirlash loyihalarini qo'llab-quvvatlash, investitsiyalarni kam uglerodli infratuzilma qurilishiga yo'naltirish va energiya tejamkor materiallar va yashil ish o‘rinlari bilan ta’minlaydigan kompaniyalarni qo‘llab-quvvatlash muhim ahamiyatga ega”, - dedi BMT Taraqqiyot dasturining O‘zbekistondagi doimiy vakili o‘rinbosari Doyna Muntyanu.

2020-2021-yillarda Qoraqalpog‘iston Respublikasi, Qashqadaryo, Buxoro, Namangan va Toshkent viloyatlarida to‘rt qavatli ko‘p xonadonly uylarning tomlariga har biri 600 vatt quvvatga ega quyosh fotoelektr tizimlari o‘rnatildi. Loyiha 528 ta quyosh elektr stansiyasini (FES) o‘rnatish orqali 22 ta ko‘p xonadonli uyni qamrab oldi, ular 528 ta xonadonning har birining asosiy ehtiyojlarini elektr energiyasi bilan ta’minlaydi - televizor va energiya tejovchi muzlatgichni ishlatish va shaxsiy elektron qurilmalarni zaryadlash uchun rozetkalarni elektr energiyasi bilan ta’minlaydi. O'rnatilgan FESlar binoning issiqlik izolatsiyasi bilan birga ushbu uylarni energiya samarador (ES) va past karbonli (PK) qiladi.

Ushbu uylarda energiya sarfini kamaytirish, shuningdek, yuqori sifatli maxsus qurilish materiallaridan foydalanish,  yopuvchi inshootlarni issiqni ushlab turuvchi sifatini yaxshilash, derazalarni zichlash, xona haroratini avtomatik boshqarish va boshqalar orqali erishiladi.

 

Monitoring doirasida amalga oshirilayotgan ES va PK uylarining energiya auditi issiqlik va elektr energiyasining haqiqiy yillik iste'molini va aholining ularga, shu jumladan tabiiy gazga to'lash xarajatlarini aniqlashga va 2018-2019-yillarda davlat dasturi asosida energiya tejovchi materiallar va texnologiyalardan foydalanmasdan, xuddi shunday iqlim sharoitida qurilgan namunaviy qishloq uylaridagi kvartiralar bilan taqqoslash imkonini beradi.

«Energetika auditi - bu binolar, inshootlarni suv, issiqlik, elektr, gaz kabi energiya resurslaridan samarali foydalanishini mustaqil baholash. Energiya auditini o'tkazish sizga yo'qotish manbalarini aniqlash, aniqlangan muammolarni bartaraf etish uchun nima qilish kerakligini tushunish imkonini beradi. Uy-joy sohasida energiya auditi uyda energiya sarfini kamaytirishga va natijada ko'p qavatli uydagi yashash sharoitlarini yaxshilashga imkon beradi», – dedi loyiha bo‘yicha viloyat ekspert Bekzat Anarbekov. Ushbu audit dastlabki bo’lib, ikkilamchi audit sovuq mavsumda, isitish davrida amalga oshiriladi.

Energetika auditi Qoraqalpog‘iston Respublikasi bilan bir qatorda O‘zbekistonning to‘qqiz viloyati – Qashqadaryo, Surxondaryo, Farg‘ona, Namangan, Buxoro, Samarqand, Xorazm va Toshkent viloyatlarini qamrab oladi.